Κατσίγαρος για λίπασμα; Κι όμως. Είναι λίπασμα και μάλιστα πλήρες, αφού διαθέτει ό,τι χρειάζεται η ελαιοκαλλιέργεια, καθώς και άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες, όπως είναι το αμπέλι, για μία σωστή και ισορροπημένη θρέψη. Ποιος το λέει αυτό; Μα οι ίδιοι οι επιστήμονες, μέσα από πειράματα πολλών χρόνων, που έρχονται σήμερα να δώσουν λύσεις στο ζήτημα της διαχείρισης των αποβλήτων των ελαιουργείων, μέσα από μία τέτοια διαδικασία, που, εκτός των άλλων, δίνει και έναν εναλλακτικό και εντελώς δωρεάν τρόπο λίπανσης για κάθε αγρότη που αδυνατεί να ανταπεξέλθει στο βάρος του δυσβάσταχτου κόστους των χημικών λιπασμάτων!
Μιλώντας στη «ΝΚ» χθες Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου, αυτά ανέφερε με κατηγορηματικό τρόπο ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελαιουργών Ν. Ηρακλείου Βαγγέλης Πρωτογεράκης, αναφερόμενος στα αποτελέσματα της εκδήλωσης που διοργάνωσε η Περιφέρεια Κρήτης, αλλά και σε δεδομένα επιστημονικής γνώσης, που είχαν και παλιότερα συμπεριληφθεί στη «φαρέτρα» των σύγχρονων ελαιουργών της Κρήτης, για την αντιμετώπιση του χρονίζοντος προβλήματος των κατσιγάρων. Πρόβλημα που έχει να κάνει με τη διοχέτευση του κατσίγαρου στην ύπαιθρο με τρόπο που δημιουργεί ρύπανση των ποταμών και των θαλασσών, ενώ θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιείται ως λίπασμα από τη μια και βελτιωτικό εδάφους από την άλλη.
«Όπως μας είπαν οι αρμόδιοι γεωπόνοι του ΜΑΙΧ, ο κατσίγαρος μπορεί να πέσει στα λιόφυτα και ως λίπασμα. Και μάλιστα χωρίς επεξεργασία. Και με μια ποσότητα που μπορεί να φτάσει και τους 20 τόνους ανά στρέμμα. Ο κατσίγαρος, σύμφωνα με όσα μας είπαν οι επιστήμονες, διαθέτει όλα τα συστατικά που χρειάζεται το δέντρο. Καθηγητές πανεπιστημίου μάς επισήμαναν, μάλιστα, ότι έχουν τα αποτελέσματα πειραμάτων και σε άλλες καλλιέργειες, όπου φαίνεται πως ο κατσίγαρος, τηρουμένων κάποιων ορίων, είναι ένα θαυμάσιο λίπασμα και επίσης λειτουργεί και ως βελτιωτικό εδάφους», ανέφερε στη «ΝΚ» ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελαιουργών Ν. Ηρακλείου.
Πώς όμως θα μπορούσε να γίνεται η μεταφορά και διάθεση του κατσίγαρου στους αγρότες; Ο Βαγγέλης Πρωτογεράκης απαντά: «Κάποια ελαιουργεία θα μπορούν ακόμα και με φυσική ροή να διοχετεύουν κατευθείαν τον κατσίγαρο σε ελαιόδεντρα. Αλλά θα μπορεί και από μόνος του ο παραγωγός, με ένα δικό του βυτίο, να έρχεται στο ελαιουργείο και να το γεμίζει για να το μεταφέρει στην ελαιοκαλλιέργειά του. Μιλάμε πάντα για δωρεάν, βέβαια, διάθεση του κατσίγαρου. Εκτός και αν χρειαστεί ο ελαιουργός να τον μεταφέρει με δικά του μέσα στον ελαιοπαραγωγό, όπου εκεί ίσως να υπάρχει μία μικρή επιβάρυνση».
Σήμερα, αυτό που ισχύει για να αποφεύγεται η ρίψη του κατσίγαρου σε ρυάκια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη ρύπανση των ρεμάτων και της θάλασσας, είναι η διοχέτευσή του σε μεγάλους λάκκους, που λέγονται και «εξατμισοδεξαμενές».
Όπως εξηγεί ο πρόεδρος των ελαιουργών, «το υγρό εξατμίζεται και μένει το στερεό υλικό. Όμως, υπάρχουν οι δυσοσμίες το καλοκαίρι, που δημιουργούν πρόβλημα. Αλλά και όταν έχουμε πλημμυρικά φαινόμενα, μπορεί να ξεχειλίσει ο κατσίγαρος και να έχουμε διαρροή προς τη θάλασσα. Η καλύτερη λύση, λοιπόν, θα ήτανε να καταλάβει ο κόσμος την αξία του κατσίγαρου και να τον χρησιμοποιεί ως λίπασμα, με δεδομένο επίσης ότι τα λιπάσματα είναι πλέον πολύ ακριβά. Άρα ο παραγωγός με ένα τρακτέρ και ένα βυτίο θα μπορεί κάλλιστα να εξασφαλίσει τη λίπανση του λιόφυτού του χωρίς καθόλου έξοδα».
Θαυμάσιο λίπασμα
Ο κατσίγαρος, λοιπόν, δηλαδή τα λιόζουμα των ελαιοτριβείων, είναι το πληρέστερο και οικονομικότερο λίπασμα για τις ελιές και άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες, όπως για παράδειγμα τα αμπέλια.
Και αυτό είναι κάτι που το επιβεβαιώνουν οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Ελαίας Καλαμάτας, για παράδειγμα, από το 1995.
Στο ίδιο, δε, συμπέρασμα έχουν καταλήξει πειράματα που έχουν πραγματοποιήσει το Ινστιτούτο των Χανίων, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας και το Πανεπιστήμιο της Κρήτης, αλλά και άλλα ερευνητικά κέντρα και ιδρύματα σε όλες τις μεσογειακές χώρες.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτών των πειραμάτων, τα λιόζουμα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε άζωτο, φώσφορο και κάλλιο. Επίσης, περιέχουν όλα σχεδόν τα ιχνοστοιχεία. Κατά συνέπεια, τα λιόζουμα είναι μια πολύ καλή πηγή θρέψης και μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε οργανική μορφή, όπως επιτάσσουν οι κοινοτικές οδηγίες, για να μην υπάρχει ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα. Από τα πειράματα αυτά προκύπτει, εξάλλου, ότι τα λιόζουμα μπορούν να αξιοποιηθούν για τη φερτάρδευση σε ελιές, αμπέλια, συκιές και φυλλοβόλα, που είναι σε λήθαργο κατά τη χειμερινή περίοδο.
Μάλιστα, ήδη, εδώ και χρόνια, ο κατσίγαρος αξιοποιείται για τη λίπανση και άρδευση καλλιεργειών και ιδίως ελαιώνων στην Κύπρο και την Ιταλία, αλλά και σε περιοχές της Ελλάδας, ιδίως νησιά.
Τι προέβλεπε η ΚΥΑ - Πιλοτική εφαρμογή σε Πεζά, Μεραμπέλο και Καλαμάτα
Πάρα πολύ σημαντικό θέμα όμως είναι και το γεγονός ότι ο κατσίγαρος έχει εξαιρετικά υψηλή τοξικότητα και συνεπώς εξαιρετικά υψηλό ρυπαντικό φορτίο. Έτσι, αν αντί να αξιοποιηθεί ως λίπασμα, συνεχίσει να καταλήγει εν μέρει στη φύση και το περιβάλλον, θα εξακολουθήσει να προκαλεί σοβαρές διαταραχές, όπως τη φυτοτοξικότητα, την αλλαγή του χρώματος των υδάτων, την καταστροφή της υδρόβιας ζωής και την τοξική μόλυνση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα. Ενώ στις κατοικίες γύρω από τις λυματοδεξαμενές θα επικρατούν οι εξαιρετικά δυσάρεστες οσμές.
Έτσι εδώ και χρόνια είχε ξεκινήσει η πιλοτική εφαρμογή του κατσίγαρου ως λίπασμα, σε χωράφια των Πεζών, του Μεραμπέλου και της Καλαμάτας.
Σύμφωνα με τη φιλοσοφία του εγχειρήματος, το έδαφος είναι αυτό που λειτουργεί σαν φίλτρο και διαχωρίζει τις φαινόλες που διασπώνται, με συνέπεια να μην υπάρχει πρόβλημα στο περιβάλλον, αλλά να γίνεται μόνο καλό, χρησιμοποιώντας τον κατσίγαρο σαν λίπασμα και σαν βελτιωτικό για το έδαφος.
Αξίζει να σημειωθεί, τέλος, ότι από τον Φεβρουάριο του 2017 είχε εκδοθεί σχετική ΚΥΑ, που έδινε τη δυνατότητα σε ελαιοτριβείς για τη διάθεση των υγρών αποβλήτων (κατσίγαρου), για υδρολίπανση σε δενδροκαλλιέργειες.
Εξάλλου, σε σύσκεψη που έγινε στις 13 Φεβρουαρίου 2017 στη Μεσσηνία, ο υπεύθυνος του Τμήματος Ελαίας και Οπωροκηπευτικών Καλαμάτας και του Ινστιτούτου Ελιάς, Υποτροπικών και Αμπέλου Χανίων του ΕΛΓΟ «Δήμητρα» είχαν δηλώσει ότι, μετά από 20 χρόνια ερευνών, ανοίγει ο δρόμος για τη διάθεση των υγρών αποβλήτων των ελαιοτριβείων, με τη λίπανση χωραφιών με ελιές και άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες. Μια διαδικασία η οποία, βέβαια, θα πρέπει να γίνει υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και την επιτήρηση επιστημονικών φορέων.
Η έρευνα έγινε από το Τμήμα Ελαίας και Οπωροκηπευτικών Καλαμάτας, παράλληλα με το Ινστιτούτο των Χανίων και τον εμπειρογνώμονα στο Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας Κώστα Χαρτζουλάκη. Αποδείχτηκε, μεταξύ άλλων, πως τα παραπροϊόντα της ελιάς, που αποτελούν απόβλητα σε υγρούς αποδέκτες, όπου δεν υπάρχουν οι απαιτούμενοι μικροοργανισμοί, στα χωράφια «είναι ένα πλήρες τέλειο οργανικό λίπασμα», σε συγκεκριμένες φυσικά ποσότητες.
(φωτογραφία: Unsplash)
